Ksiązki hungarofilskie

[andrasz]

<!-- /* Font Definitions */ @font-face {font-family:Calibri; panose-1:2 15 5 2 2 2 4 3 2 4; mso-font-charset:238; mso-generic-font-familywiss; mso-font-pitch:variable; mso-font-signature:-536870145 1073786111 1 0 415 0;} /* Style Definitions */ p.MsoNormal, li.MsoNormal, div.MsoNormal {mso-style-unhide:no; mso-style-qformat:yes; mso-style-parent:""; margin-top:0cm; margin-right:0cm; margin-bottom:10.0pt; margin-left:0cm; line-height:115%; mso-pagination:widow-orphan; font-size:11.0pt; font-family:"Calibri","sans-serif"; mso-ascii-font-family:Calibri; mso-ascii-theme-font:minor-latin; mso-fareast-font-family:Calibri; mso-fareast-theme-font:minor-latin; mso-hansi-font-family:Calibri; mso-hansi-theme-font:minor-latin; mso-bidi-font-family:"Times New Roman"; mso-bidi-theme-font:minor-bidi; mso-fareast-language:EN-US;} .MsoChpDefault {mso-style-type:export-only; mso-default-props:yes; font-family:"Calibri","sans-serif"; mso-ascii-font-family:Calibri; mso-ascii-theme-font:minor-latin; mso-fareast-font-family:Calibri; mso-fareast-theme-font:minor-latin; mso-hansi-font-family:Calibri; mso-hansi-theme-font:minor-latin; mso-bidi-font-family:"Times New Roman"; mso-bidi-theme-font:minor-bidi; mso-fareast-language:EN-US;} .MsoPapDefault {mso-style-type:export-only; margin-bottom:10.0pt; line-height:115%;} @page WordSection1 {size:595.3pt 841.9pt; margin:70.85pt 70.85pt 70.85pt 70.85pt; mso-header-margin:35.4pt; mso-footer-margin:35.4pt; mso-paper-source:0;} div.WordSection1 {page:WordSection1;} --> „Muzyka łączy kraje.”

Liszt wielkim artystą był. To wiadomo od dawna. Z wydanej przez Państwowy Instytut Wydawniczy książki Stanisława Dybowskiego „Franciszek Liszt.  Przyjaciel Polski i Polaków” można dowiedzieć się, że związki kompozytora z naszym krajem były bardzo mocne. Działo się tak przede wszystkim dzięki przedstawionej w książce ponad stuosobowej grupie Polaków. Obok powszechnie kojarzonych, jak Chopin, czy Mickiewicz, są tam osoby, które były dotąd znane jedynie wąskiej grupie specjalistów.

Zmarły w marcu 2019 roku Stanisław Dybowski, naukowiec (muzykolog i historyk), dziennikarz i wydawca muzyczny napisał obszerną (prawie 600 stron druku) i szczegółową monografię przedstawiającą życie                   i twórczość Liszta ze szczególnym uwzględnieniem jego związków z Polską i Polakami.

Książka podzielona jest na 3 główne części.

W pierwszej części  przedstawiono biografię Franciszka Liszta, dzięki czemu książka jest cennym źródłem wiedzy także dla czytelników, którzy nie znali wcześniej historii życia i twórczości węgierskiego geniusza muzyki. Zapisano chronologicznie wiele faktów, począwszy od narodzin artysty w węgierskiej (wtedy) miejscowości Doborjan koło miasta Sopron (obecnie Doborjan, to austriackie Raiding), aż do, nie do końca wyjaśnionych, okoliczności jego ostatnich godzin życia oraz śmierci w niemieckim mieście Bayreuth podczas festiwalu twórczości innego wybitnego muzyka Ryszarda Wagnera.

Część druga przedstawia sylwetki Polek i Polaków, którzy mieli jakikolwiek związek z Lisztem. Autor wykonał zapewne ogrom pracy, przeglądając wiele archiwów w różnych krajach i docierając do nieznanych wcześniej źródeł. Dzięki temu udało się odszukać i opisać grono aż 109  Polaków, którzy zetknęły się z węgierskim geniuszem muzyki. Osoby te autor książki prezentuje w zestawionych alfabetycznie biogramach zawierających opis danej osoby i szczegóły jej związków z Lisztem.

Wśród prezentowanych przez autora w II części książki Polaków można wyodrębnić  trzy grupy:

A. WIELCY; WŚRÓD KTÓRYCH SĄ M.IN:

- Fryderyk Chopin – polski geniusz muzyczny. Przyjaźniący się, ale jednocześnie rywalizujący z Lisztem.
Z książki dowiadujemy się, że pojawiające się napięcia w relacjach Chopin-Liszt wynikały m.in. z ocen twórczości obu artystów przez europejskich melomanów. Polak ceniony był wyżej jako kompozytor (co budziło sprzeciw Węgra), z kolei Liszta oceniano wyżej jako pianistę-wirtuoza (co podrażniało ambicję Chopina).

- Mickiewicz, Słowacki, Norwid – nasi narodowi poeci bywali na koncertach Liszta i pisali utwory na jego cześć. Natomiast Liszt na pewno znał w tłumaczeniach utwory naszych wieszczów.

B. ZNANI; OSOBY, KTÓRE ZAZNACZYŁY SWOJĄ OBECNOŚĆ W POLSKIEJ KULTURZE LUB NAUCE. MOŻNA JE Z KOLEI PODZIELIĆ NA MUZYKÓW I OSOBY NIE ZWIĄZANE ZAWODOWO Z MUZYKĄ:

- Muzycy. Wśród muzyków są m.in.uczniowie Liszta, autorzy wzorujący się na jego kompozycjach lub je opracowujący (czasem na życzenie autora pierwowzoru), a także polscy wykonawcy dzieł Liszta, którym to wykonawcom nierzadko były te dzieła dedykowane. Spośród muzyków można wymienić m.in. Stanisława Moniuszkę, wirtuozów skrzypiec - braci Karola i Feliksa Lipińskich, Henryka Wieniawskiego, kompozytora Józefa Elsnera (znanego jednak bardziej jako nauczyciel Fryderyka Chopina), czy najsłynniejszą polską śpiewaczkę XIX wieku Marcelinę Sembrich-Kochańską.

- Wśród osób nie trudniących się muzyką są: poeci (Wincenty Pol, Julian Ursyn Niemcewicz, Teofil Lenartowicz, Kornel Ujejski), wybitny rzeźbiarz Cyprian Godebski, historyk Karol Szajnocha, a także polska arystokratka Ewelina Hańska, znana przede wszystkim jako ukochana francuskiego pisarza Honoriusza Balzaca i mająca w powszechnej świadomości twarz Beaty Tyszkiewicz odtwarzającej jej postać                   w popularnym serialu z początku lat siedemdziesiątych „Wielka miłość Balzaca”.

C. OSOBY POZA GRONEM SPECJALISTÓW SZERZEJ NIEZNANE.

Autor książki wymienia kilkadziesiąt takich, wywodzących się z różnych środowisk, postaci. Trudno je wszystkie wymienić, zainteresowanych należy odesłać do dzieła Stanisława Dybowskiego. Dla przykładu przypomnieć można osobę Joanny Naimskiej – pianistki wywodzącej się z rodziny muzycznej (jej brat pobierał lekcje u Józefa Elsnera razem z Fryderykiem Chopinem), ale przede wszystkim organizatorki życia muzycznego w Warszawie XIX wieku. Dużym prestiżem cieszyły się organizowane w jej domu poniedziałkowe wieczory muzyczne. Jeden z nich w kwietniu 1834 roku uświetnił swoim występem także Franciszek Liszt, przebywający  wtedy w Warszawie z serią koncertów.

Część trzecia książki to lisztowskie polonica muzyczne.

Ta część, skierowana głównie do osób związanych z muzyką. Autor szczegółowo omawia (często
z graficzną prezentacją zapisu nutowego)  utwory Liszta oparte na tematach polskich tańców i pieśni oraz na motywach dzieł Chopina. Wymienione są także liczne dzieła Liszta dedykowane Polakom.

Omawiana książka stanowi połączenie dzieła naukowego z pozycją popularyzującą życie i twórczość Liszta

Dla odbiorców ze środowiska muzycznego dzieło Stanisława Dybowskiego jest bardzo obszernym i świetnie udokumentowanym podanymi źródłami opracowaniem dokumentującym polskie wątki życia i twórczości węgierskiego artysty. Dla pozostałych czytelników stanowi ciekawą lekturę przybliżającą postać Franciszka Liszta, ale też opisującą  działalność bardziej i mniej znanych postaci polskiej kultury XIX wieku, związanych w różny sposób z węgierskim mistrzem muzyki. Jak się okazuje po lekturze książki osoba Liszta stanowi istotny element polsko-węgierskich związków kulturalnych dwóch ostatnich stuleci.