Węgry - kraj winogron i wina

[malika_12]

Węgierska uprawa winogron i produkcja wina liczy tysiąc lat. Na straży tych tradycji stoją współcześni winiarze - uprawiający winogrona i produkujący wino. Wino to jeden z głównych elementów zarówno węgierskiej historii, kultury i gastronomii. Przez stulecia kultura winogron i produkcja wina przeżywała ciężkie czasy, ale zawsze stawała na nogi. Dzisiaj dogodniejsze warunki ekonomiczne i społeczne między produkcją wina a jego spożyciem zaczynają się budzić z blisko 40-letniego snu. Obecnie na Węgrzech, na 93000 ha uprawiane są winogrona. Dzięki temu Węgry zajmują miejsce wśród 25 pierwszych państw świata. Produkcja wina wynosi 3,5-5,5 mln hektolitrów rocznie, a Węgrzy spożywają 30-32 litry tego trunku w ciągu roku. To zalicza kraj do pierwszej piętnastki. Trzy czynniki są charakterystyczne dla jakości wina: otoczenie (klimat, pagórkowaty teren i gleba), uprawiane gatunki i efekty ludzkiej ingerencji (uprawa winogron, winiarstwo jako nauka, rynek, kultura, tradycja). Wpływ osobliwego klimatu Węgier dobrze widać na przykładzie wahań produkcji wina. Klimat Zagłębia Karpackiego jest głównie kontynentalny, ale w dużej mierze miesza się też z klimatem atlantyckim i śródziemnomorskim. Ma to również wpływ na jakość wina: w roku z dużą ilością opadów można otrzymać raczej gorzkie i kwaśne wino, podczas gdy w cieplejszym i bardziej suchym roku - wino ostrzejsze i wyraźniejsze. Warunki klimatyczne sprzyjają produkcji wina białego, co stanowi 3/4 całkowitej produkcji wina. Osobliwy krajobraz Węgier, gleba i zróżnicowanie terenu również mają wpływ na jakość wina. Stoki gór i tereny pagórkowate wabią nie tylko widokami, ale i winem.

[malika_12]

Góry w północnej części Balatonu czy piękne Somló to przykłady niegdyś czynnych wulkanów - dzisiaj są doskonałym miejscem pod uprawę winogron. Less, tak jak w Szekszárd, jest jedną z charakterystycznych gleb w tym regionie. To również daje popularne wina. Na piaskach Wielkiej Równiny Węgierskiej konsument może zapoznać się z winami, które dojrzewają szybciej. Naturalnie, nie można zapomnieć o Tokaju, gdzie wzajemny wpływ klimatu, gleby i ukształtowania terenu uzupełnione procesem produkcji wina nadaje wyjątkowy charakter znanym winom tj. aszú i szamorodni. Wina znane jako "hungaricum" są jeszcze mało znane zagranicą, ale wciąż lubiane przez kobiety. Wśród nich są takie białe wina jak: Olaszrizling, Hárslevelű, Furmint, Juhfark, Kéknyelű; wśród czerwonych Kékfrankos czy Kékportó. Obecnie podejmowane są liczne starania, aby w niedalekiej przyszłości wielkie przedsiębiorstwa zaczęły na nowo produkować takie znane gatunki jak Kadarka. Obecnie na Węgrzech są 22 prowincje z winem. Różnią się one w znacznej mierze wielkością, położeniem geograficznym i charakterem win. U podnóży Tokaju mamy aszú; Eger i Szekszárd są domem bikavér. Powstanie i przechowanie win tego regionu zawdzięczamy pokoleniom winiarzy. W ważnych, znaczących regionach z winem, podobnie jak u europejskich partnerów, uprawa winogrona i produkcja wina była bardziej uregulowana już od końca Średniowiecza. U podnóży Tokaju w XVII i XVIII w., w jednym z pierwszych regionów na świecie, wprowadzono ustawę regulującą miejsce uprawy winogrona i warunki produkcji wina. Obecne usługi producentów, a także system gmin winnych również ma swoje korzenie w średniowiecznych instytucjach. Wino ściśle wiąże się z kuchnią i kulturą Węgier. Podstawą życia w regionie było wino. Imprezy mające na celu pokazanie i utrzymanie tradycji regionu są związane z winem (festiwale winobrania, wystawy wina, wydarzenia kulturalne), które często wiążą się z poszczególnymi świętami (np. Dzień św. Urbana, Dzień św. Marcina). Również imprezy regionalne i krajowe mają znaczenie i należą do ulubionych (Budapesztański Festiwal Wina). Takie imprezy są dobrą okazją do poznania win i ich producentów. Powstanie nauki o winie i zainteresowanie winem pokazuje powstanie lokalnych i krajowych organizacji winnych, które nie dotyczą uprawy wina i produkcji winogrona (tj. wspólnoty/gminy winne; stowarzyszenia). W coraz większej ilości obsługują one konsumentów i miłośników wina (kluby wina, organizacje przyjaciół wina). Działa coraz więcej domów wina, które poza edukacją regionalną zapoznają gości z winami, służą organizowaniem imprez, wyjść na szlaki wina i na stacje na tych szlakach. Podobna instytucja działa w Budapeszcie. W historycznym otoczeniu (zamek w Budzie) wita się gości produktami pochodzącymi ze wszystkich regionów winnych w kraju. Na początku lat 90-tych XX w. nastąpiły zmiany społeczne i ekonomiczne, które nie pozostawiły sektora winnego nietkniętego. Prywatyzacja i działania umożliwiające otrzymanie odszkodowania zwiększyły rolę rodzinnych winnic i zakładów produkujących wina. W niektórych regionach (Somló, okolice Balatonu) ostatnio motorem jest nie produkcja wina, ale turystyka winna. Niemal we wszystkich regionach rozbudowywane są szlaki nie tylko dla zainteresowanych winem, ale dostarczające innych rozrywek - dające duże możliwości (odpoczynek nad wodą, jazda konna, polowanie). Przeobrażenie rynku można dobrze zobaczyć we wzroście popytu na lepsze, droższe wina. Węgierscy konsumenci na nowo "odkryli", coraz lepiej "poznają wina", stają się bardziej wymagający. Wino na Węgrzech przeżywa renesans, co widać na każdym poziomie kultury wina(produkcja, handel, konsumpcja). Handel winem można zmierzyć zwłaszcza w podaży tego trunku w sklepach i w rozwoju turystyki wina. Sławę węgierskich win powiększają międzynarodowe zawody winne, których uczestnicy sięgają wysokich miejsc. W ubiegłych latach węgierscy winiarze zdobyli liczne złote medale w Bordeaux, Brukseli, Nowym Jorku i Londynie.

[malika_12]

Winogrona i wino są częścią kultury ludzkiej. Kiedy ponad 5000 lat temu winogrona przybyły z Azji Środkowej podbijając świat, Węgrzy jeszcze nie mieli swojej obecnej ojczyzny. Przodkowie Węgrów szukając swojego państwa zapoznali się z produkcją wina i z rozkoszą spożywania tego trunku. Świadczy o tym stwierdzenie, że słowo "bor" (wino) różni się od powszechnie znanego łacińskiego "vinum". W znacznej części jest wyrażeniem fachowym z dziedziny winiarstwa, nie pochodzącym ani z łaciny ani z języka tureckiego (szőlő, csiger, seprő, ászok, szűr).
800-500 r p n e - na podstawie wykopaliska pestek winogron znalezionym w urnie w grobowcu stwierdzono, że Celtowie, którzy mieszkali w okolicach Scarbantia (Sopron) i Alisca (Szekszárd) zaimowali się uprawa winogron.
14-9 r p n e - prowincja Pannonia jest podbita przez Rzymian, którzy już wtedy zajmowali się uprawą winogron w Szerémség (Sismium), Pécs (Sopianae), Szombathely (Savaria), Sopron (Scarbantia), Szekszárd (Alisca), Őszőny (Brigetio) i w okolicach Balatonu.
92 r n e - cesarz Domitius wydając rozporządzenie nie dopuszczając tym samym do powstania osiedli winnych w Pannonii.
276-282 - według pisarza rzymskiego (Sextusa Aureliusa Victora) cesarz Probus - potomek rodziny rządzącej w Szerémség, posiadającej winnice - w pannońskim mieście Sirmium z pomocą wojska odwodnił bagniste tereny i zasadził winogrona w tym miejscu.
990 r - po przyjęciu chrześcijaństwa węgierscy winiarze postępowali według wzoru europejskiego. Mnisi rozpowszechniali dookoła chrześcijaństwo, wiedzę na temat wyrobu wina, technikę uprawy wina.
996 r n e - książę Géza założył klasztor benedyktyński w Pannonhalma, na górze św. Marcina.
1031 r - Pierwszy król Węgier, św. Stefan, skierował zażalenie swojemu synowi dotyczące jego wiedzy na temat wina: "...daj czasem pić cierpkiego wina, które zwraca uwagę twojej mądrości na moje nauki."
1075 r - Opactwo św. Benedyktyna założone przez króla Gézę I wydaje list wspominający o ogrodach Alpár i Kürt znajdujących się w dzisiejszym regionie Kunság.
1200 r - wydanie rozporządzeń określających osiedla winne, ukształtowały się gminy winne (promontumy - cyple) i zalążki regionów winnych.
1242 r - Béla IV sprowadził osadników włoskich, walońskich i niemieckich na opuszczonych terenach.
1444 r - Serbowie uciekający przed ekspansją turecką rozpowszechniali wyrób czerwonego wina, narzędzia potrzebne do tego celu i proces wyrobu.
1486 r - w Tordas została przygotowana jedna z najwcześniejszych organizacji ziemiańskich dotycząca gmin winnych.
1631 r - duchowny Laczkó Máté z Szepsi wyprodukował pierwsze tokajskie ászu według stuletniej tradycji. Wina z Tokaju uzyskują międzynarodowe uznanie.
1742 r - pojawia się pierwsza Księga Winogrona (Szőlő Jövésnek Könyve)
1825 r - w Pozsony zostaje wybudowana pierwsza fabryka szampana
1875 r - plaga filoksery niszczy plantacje na obszarze 1200 ha. Po tej dacie zostaje wprowadzony program zwany I Rekonstrukcją Winnic. Jednocześnie stał się on słupem milowym w odnowieniu się uprawy winogron.
1893 r - do Hatály wkroczyła pierwsza ustawa winna.
1894 r - przyjęto pierwszą krajową ustawę gminy Hatály
1901 r - w Budafok rozpoczęła działalność pierwsza węgierska szkoła mistrzostwa winnego.
1920 r - na mocy traktatu z Trianon Węgry tracą 1/3 regionów winnych i 2/3 konsumentów wina.
1945-1990 - okres zmian poglądów. Przekształceniu uległa administracja, przestały istnieć gminy winne. Hatály utraciło swoją ustawę dotyczącą wina. Zarządzanie plantacjami częściowo pozostała w prywatnych rękach. Uprawa winogron, jego przerób i dystrybucja wina została scentralizowana. W tym okresie wielkie przedsiębiorstwa będące własnością państwa wprowadziły na rynek 85 % wina.
1962-63 - program II Rekonstrukcji Winnic, w ramach którego przyszła kolej na plantacje winogron liczące ponad 10.000 ha.
1970 r - duże zainteresowanie eksportem wina; znalazło się ono na stołach konsumentów z ponad połowy krajów Europy Wschodniej.
1990-200 - na początku dziesięciolecia nastały gruntowne zmiany polityki krajowej i międzynarodowej. Zniknęły lub zostały zmienione wcześniej określone rynki Europy Wschodniej. W czasie prywatyzacji przekształceniu uległy zakłady państwowe, w prywatne ręce trafiły plantacje. Nowych sposobów rozwoju technologicznego trzeba było szukać w dziedzinie kontroli i regulacji sektorów.
1994 r - wprowadzono ustawę dotyczącą gmin winnych, rozpoczęła się reorganizacja systemu gmin winnych.
1997 r - do Hatály wkroczyła ustawa winna. Gwarancja pochodzenia określona według międzynarodowych wymogów została rozpowszechniona. Osobliwości Węgier również zostały tu zawarte. Świadectwo pochodzenia winogron i wina jest elementem towarzyszącym drodze od produkcji trunku do konsumenta.
2000 r - wprowadzono akcyzę