Południe: Szeged / Segedyn

[Ribizli]

Miklós Radnóti urodził się w Budapeszcie, ale na studia przyjechał do Szegedu na ówczesny uniwersytet Franciszka Józefa. W latach 1930-1934 studiował język/literaturę węgierską i francuską. Jako student mieszkal w wielu domach w Szegedzie. Na wielu z nich znajdują się obecnie tablice pamiątkowe (mieszkał on także krótko w opisanym poprzednio byłym domu publicznym, kiedy to zaczął on funkcjonować jako bursa dla studentów).
W Szegedzie jest rownież gimnazjum im. Miklósa Radnótiego, a niedawno postawiono przed nim pomnik poety z jego żoną Fanni.



Historia Miklósa i Fanni jest romantyczna, wzruszająca i tragiczna zarazem. Poznali się w młodym wieku będąc jeszcze uczniami szkoły średniej. Pobrali po powrocie Miklósa z Szegedu do Budapesztu w 1935 r. Zamieszkali w mieszkaniu na ulicy Pozsonyi 1 w Budapeszcie. I tam też Fanni mieszka po dzień dzisiejszy, w tym samym mieszkaniu. A na drzwiach mieszkania nadal wisi tabliczka "Dr.Radnóti Miklós". W zeszłym roku obchodziła 100-tne urodziny. Fanni nigdy nie brała udziału w obchodach, odczytach, wywiadach itp. dotyczących jej męża. W 2008 roku przekazała wszystkie rękopisy męża do Biblioteki Węgierskiej Akademii Nauk.

Na nartach w 1935 roku

Miklós zginął pod koniec wojny w nie do końca znanych okolicznościach. W 1944 roku, został wcielony do oddziału pracy przymusowej, który skierowano do Serbii. W czasie jednego z długich przemarszów jego kolumna została zaatakowana a on sam zastrzelony, gdyż był uznany za zbyt słabego, aby iść dalej. Miał 35 lat. Został pochowany w zbiorowej mogile koło wsi Abda w północno-zachodnich Węgrzech.
Po wojnie mogila została otwarta i ciałaekshumowane. W kieszeni marynarki Miklósa znaleziono zeszycik z wierszami, które pisał do ostatniej chwili...Poeta wraz z innymi zabitymi został pochowany na cmentarzu żydowskim w Győr. Niedługo potem został ekshumowany ponownie i tym razem (po raz trzeci) pochowany na cmentarzu Kerepesi w Budapeszcie.
W Szegedzie, na Placu Katedralnym, jest jego płaskorzeźba w panteonie wybitnych Węgrów. Jest uważany za jednego z najwybitniejszych węgierskich poetow XX wieku. Na wyróżnienie zasługują erotyki pisane do Fanni, a także wiersze pisane w niewoli w 1944 roku. Na płaskorzeźbie jest jego wiersz "Ember vigyázz" (Uważaj człowieku), napisany w 1944 roku.



Człowieku, uważaj, przyglądaj się bacznie światu:
Tamto już było, a teraz tę dziką teraźniejszość
miej w sercu, trzymaj ten zły świat
i zawsze wiedz, co musisz robić dla niego
żeby był inny.
(tłumaczenie moje, nie mogłam znaleźć innego.)