15-05-2013, 21:59
Do IIWŚ żydowskie życie kwitło w Makó, były dwie społeczności żydowskie i tym samym dwie synagogi: ortodoksyjna i reformowana. Po IIWŚ wszystko się zmieniło: część mieszkańców zginęła w Auschwitz, część w Austrii w "obozach pracy", część została unicestwiona przez lokalnych "patriotów", a ci, co przeżyli rozpierzchli się w różne strony świata i wkrótce już nie było minyan (minimum 10 mężczyzn/chłopców powyżej 13 lat), aby odprawiać modlitwy w lokalnej synagodze. Dzisiaj w Makó nie ma już żadnej społeczności żydowskiej, po 250 latach przestała istnieć. Przed wojną żyło tu 2503 Węgrów pochodzenia żydowskiego, dzisiaj pozostały już tylko pojedyncze niedobitki (ostatni pochówek na cmentarzu żydowskim odbył się w 1990 roku). Ostatni główny rabin ortodoksyjny Mózes Vorhand zmarł w wyniku pobicia przez miejscowych policjantów w 1944 roku (miał 82 lata). Natomiast istnieje ortodoksyjna społeczność żydowska w Izraelu, której przodkowie wywodzą się z Makó. Co roku zjeżdżają oni do tego miasteczka późną wiosną, aby w rocznicę śmierci rabina Vorhanda wznosić przy jego grobie modlitwy, a później pomodlić się w synagodze, gdzie przez długie lata pełnil funkcję głównego rabina. Nieopodal synagogi powstał dom pielgrzymowy, gdzie mieszkają podczas pobytu.
Rabin reformowany Dr. Ármin Kecskeméti (wykształcony historyk literatury i historyk) zginął latem 1944 w Strasshof, w Austrii. Kilka lat temu doczekał się ulicy swojego imienia i tablicy upamiętniającej. Tablica nie powisiała długo, została zdarta ze sciany i potłuczona przez "nieznanych sprawców", a na ścianie budynku napisano mazakiem: "jakie 6 milionow? Kłamliwe świnie!!!".
Jest jeszcze kilka blaszek wmurowanych w asfalt przed domami, w których niegdyś mieszkali żydowscy mieszkańcy (jak ta w Szegedzie).
Synagoga reformowana została wyburzona w 1965 r.(wybudowana wedle projektu Lipóta Baumhorna w 1914 r, została uszkodzona w czasie wojny i uznana za nienadającą się do odbudowy) i można ją tylko oglądać na starych pocztówkach. Synagoga ortodoksyjna została odnowiona w 2002r., ale stoi zamknięta na cztery spusty i tylko jest otwierana podczas przyjazdu "makowskich" Żydów z Izraela.
Na zdjeciu poniżej ortodoksyjna synagoga (jedna z niewielu synagog ortodoksyjnych, ocalałych na Węgrzech):
![[Obrazek: dnj1bo.jpg]](http://i40.tinypic.com/dnj1bo.jpg)
Rabin reformowany Dr. Ármin Kecskeméti (wykształcony historyk literatury i historyk) zginął latem 1944 w Strasshof, w Austrii. Kilka lat temu doczekał się ulicy swojego imienia i tablicy upamiętniającej. Tablica nie powisiała długo, została zdarta ze sciany i potłuczona przez "nieznanych sprawców", a na ścianie budynku napisano mazakiem: "jakie 6 milionow? Kłamliwe świnie!!!".
Jest jeszcze kilka blaszek wmurowanych w asfalt przed domami, w których niegdyś mieszkali żydowscy mieszkańcy (jak ta w Szegedzie).
Synagoga reformowana została wyburzona w 1965 r.(wybudowana wedle projektu Lipóta Baumhorna w 1914 r, została uszkodzona w czasie wojny i uznana za nienadającą się do odbudowy) i można ją tylko oglądać na starych pocztówkach. Synagoga ortodoksyjna została odnowiona w 2002r., ale stoi zamknięta na cztery spusty i tylko jest otwierana podczas przyjazdu "makowskich" Żydów z Izraela.
Na zdjeciu poniżej ortodoksyjna synagoga (jedna z niewielu synagog ortodoksyjnych, ocalałych na Węgrzech):