20-09-2019, 21:41
Valka – nie wiem co było przyczyną zainteresowania się właśnie tą nutką „Bánat utca”.
Trudno jest odpowiedzieć, bo to tak, jak by ktoś w mrowisku szukał drzwi. Nie zdajesz sobie sprawy z tego ile ludzkich losów łaczy w sobie ta śpiewka o prostych słowach…
Kilka lat temu, na Węgrzech na festiwalu śpiewaków ludowych pierwszy raz słyszałem ten utwór, jego oryginalny tytuł (jak zapowiedział konferansjer) „Ez az utca, bánat utca”. Starsza pani, solistka śpiewała go (a capella) w gwarze, co dla mnie w jego zrozumieniu było sporą trudnością. Po występie dowiedziałem się, że ten utwór jest tradycyjną pieśnią ślubnego korowodu Seklerów Bukowińskich, to pieśń pożegnalna panny młodej (zapisał Kodály Zoltán w 1914 roku). Z ciekawości zacząłem szukać informacji dotyczących Seklerów na Bukowinie – ale to już inna i długa historia której początek zaczyna się ucieczką siedmiogrodzkich Seklerów z Ziemi Seklerskiej pod koniec XVIII wieku na Bukowinę, gdzie założyli swoje wioski.
Tylko w jednej z tych wsi była ulica wyłożona kocimi łbami, to była ulica przy której stał kościół i budynek urzędu. Ta największa wioska, Hadikfalva, zamieszkiwana była przez Seklerów do 1941 r. – obecnie Dornești (Rumunia, okręg Suczawa). Dzisiaj w tej miejscowości nie ma Węgrów. Na cmentarzu są jeszcze groby z tamtych lat. Przy kościele stoi krzyż z napisem w języku węgierskim i rumuńskim „Tisztelet a szülőföldnek. Onoare pentru pământul natal” (Z szacunkiem dla Ziemii Ojczystej).
Wracając do śpiewki, kilka jej odmian i przeróbek śpiewają zespoły i kapele ludowe. Jest też i częściowe opracowanie na chór, śpiewane we wiązance opierającej się na kilku pieśniach ludowych Seklerów i Czangów. Tą wiązankę o tytule „Estéli nótázás … Wiczorne śpiewanie” opracował József Karai.
W węgierskim regionie Szatmár, popularną jest ludowa piosenka pt. „A hajnali csillag ragyog … Poranna gwiazda jaśnieje”, w której usłyszeć można wiersz z tej bukowińskiej: „Utca, utca, bánat utca, bánatkőből van kirakva”. Dość ciekawy też jest zestaw czardaszy z tego regionu „Én Istenem, adjál esőt...Mój Boże ześlij deszcz”, w którym też usłyszymy wspominiany wiersz.
Jeśli chodzi o opracowanie tej bukowińskiej śpiewki przez zespół „Holdviola”, to śmiało mogę powiedzieć że jest jedną z najlepiej dopracowanych i wykonywanych ludowych przeróbek. Dodane kilka wierszy, melodyjność i rytmika nadaje śpiewce zupełnie inne brzmienie, które w swojej nowoczesności uzyskało miano przeboju nie tylko w gronie węgierskich słuchaczy.
Po raz pierwszy spotkałem się z taką inną (odmienną) interpretacją utworów ludowych będąc na Węgrzech na początku lat 80-tych ub.wieku. Znajomi przegrali mi kasetę magnetofonową zespołu "3+2" na której były utwory ludowe śpiewane w stylu podobnym do dzisiejszego disco-polo. Ten styl będący wówczas nowością, stał się modą, czymś do naśladowania i był (prawdopodobnie) początkiem wejścia na rynek weselny „nowego przekazu muzyki ludowej” akceptowanej w szerokim gronie Węgrów.
Wiele węgierskich zespołów rockowych niejednokrotnie bazowało na utworach ludowych. Takie unowocześnione przekazy są i dziś popularne wśród młodzieży węgierskiej.
W Polsce, zespół „Brathanki” też sięgnął do węgierskiej muzyki ludowej. Nowa oprawa muzyczna, dodanie nowych rytmów, śpiewane po polsku i bazujące na węgierskiej muzyce ludowej opracowania w lekkim stylu, były pozytywnie odbierane przez polskich słuchaczy.
Jeszcze raz Holdviola i "Bánat utca"
Utca, utca, bánat utca … Ulica, ulica, smutku ulica
Bánatkővel van kirakva … Wyłożona jest żałosnymi kamieniami
Azt is tudom, hogy ki rakta … Wiem też, kto ją układał
Hogy én járjak sírva rajta … Abym ja chodziła po niej płacząc
Nem járok én sírva rajta … Nie chodzę po niej płacząc
Nem járok én sírva rajta … Nie chodzę po niej płacząc
Járjon, aki rakosgatta … Niech nia chodzi ten, co ją wykładał
Járjon, aki rakosgatta … Niech nia chodzi ten, co ją wykładał
Bánat, bánat, de nehéz vagy … Żalu, żalu, ciężko cię znieść
De rég, hogy a szívemen vagy … Lecz od dawna jesteś w mym sercu
Szállj le bánat a szívemről … Smutku, opuść me serce
Keserűség a lelkemről … Gorycz, opuść mą duszę
...
Utca, utca, bánat utca … Ulica, ulica, smutku ulica
Bánatkővel van kirakva … Wyłożona jest żałosnymi kamieniami
Azt is tudom, hogy ki rakta … Wiem też, kto ją układał
Hogy én járjak sírva rajta … Abym ja chodziła po niej płacząc
Nem járok én sírva rajta … Nie chodzę po niej płacząc
Nem járok én sírva rajta … Nie chodzę po niej płacząc
Járjon, aki rakosgatta … Niech nia chodzi ten, co ją wykładał
Járjon, aki rakosgatta … Niech nia chodzi ten, co ją wykładał
Ref:
Ma rád talál a boldog nyár … Dziś odnajdzie cię szczęśliwe lato
Könnyű felhőn szállj hozzám … Fruń do mnie na lekkiej chmurze
Bármi volt is, rég nem fáj … Co już było, od dawna nie boli
Ne is gondolj rá … Nie myśl już o tym
Ma rád talál a boldogság … Dziś szczęście cię odnajdzie
Tiszta felhőn szállj madár … Fruń ptaku na czystej chmurce
Bármi volt is, már ne bánd … Co już było, już nie żałuj
Ne is gondolj rá … Nie myśl o tym
...
Utca, utca, bánat utca … Ulica, ulica, smutku ulica
Bánatkővel van kirakva … Wyłożona jest żałosnymi kamieniami
Nem járok én sírva rajta … Nie chodzę po niej płacząc
Nem járok én sírva rajta … Nie chodzę po niej płacząc
Ref:
Rám talál a boldog nyár … Odnajdzie mni szczęśliwe lato
Könnyű felhőn szállj hozzám … Fruń do mnie na lekkiej chmurze
Bármi volt is, rég nem fáj … Co już było, od dawna nie boli
Ne is gondolj rá … Nie myśl już o tym
Rám talál a boldogság … Odnajdzie mnie szczęście
Tiszta felhőn szállj madár … Fruń ptaku na czystej chmurce
Bármi volt is, már ne bánd … Co już było, już nie żałuj
Ne is gondolj rá … Nie myśl o tym
...
Repülj tovább a felhőkön át … Fruń dalej poprzez chmury
Végtelen utadon láss csodát … Twą niekończącą się drogą, zobacz cud
Csobogó patakok oltalmán … Strzegących cię szumiących potoków
Pihenj, ha valaki bánt … Odpocznij, jeśli ktoś cię zasmuca
Ne is gondolj rá … Nie myśl o tym
...
Rád talál a boldog nyár … Odnajdzie cię szczęśliwe lato
Könnyű felhőn szállj hozzám … Fruń do mnie na lekkiej chmurze
Bármi volt is, rég nem fáj … Co już było, od dawna nie boli
Ne is gondolj rá … Nie myśl o tym
Trudno jest odpowiedzieć, bo to tak, jak by ktoś w mrowisku szukał drzwi. Nie zdajesz sobie sprawy z tego ile ludzkich losów łaczy w sobie ta śpiewka o prostych słowach…
Kilka lat temu, na Węgrzech na festiwalu śpiewaków ludowych pierwszy raz słyszałem ten utwór, jego oryginalny tytuł (jak zapowiedział konferansjer) „Ez az utca, bánat utca”. Starsza pani, solistka śpiewała go (a capella) w gwarze, co dla mnie w jego zrozumieniu było sporą trudnością. Po występie dowiedziałem się, że ten utwór jest tradycyjną pieśnią ślubnego korowodu Seklerów Bukowińskich, to pieśń pożegnalna panny młodej (zapisał Kodály Zoltán w 1914 roku). Z ciekawości zacząłem szukać informacji dotyczących Seklerów na Bukowinie – ale to już inna i długa historia której początek zaczyna się ucieczką siedmiogrodzkich Seklerów z Ziemi Seklerskiej pod koniec XVIII wieku na Bukowinę, gdzie założyli swoje wioski.
Tylko w jednej z tych wsi była ulica wyłożona kocimi łbami, to była ulica przy której stał kościół i budynek urzędu. Ta największa wioska, Hadikfalva, zamieszkiwana była przez Seklerów do 1941 r. – obecnie Dornești (Rumunia, okręg Suczawa). Dzisiaj w tej miejscowości nie ma Węgrów. Na cmentarzu są jeszcze groby z tamtych lat. Przy kościele stoi krzyż z napisem w języku węgierskim i rumuńskim „Tisztelet a szülőföldnek. Onoare pentru pământul natal” (Z szacunkiem dla Ziemii Ojczystej).
Wracając do śpiewki, kilka jej odmian i przeróbek śpiewają zespoły i kapele ludowe. Jest też i częściowe opracowanie na chór, śpiewane we wiązance opierającej się na kilku pieśniach ludowych Seklerów i Czangów. Tą wiązankę o tytule „Estéli nótázás … Wiczorne śpiewanie” opracował József Karai.
W węgierskim regionie Szatmár, popularną jest ludowa piosenka pt. „A hajnali csillag ragyog … Poranna gwiazda jaśnieje”, w której usłyszeć można wiersz z tej bukowińskiej: „Utca, utca, bánat utca, bánatkőből van kirakva”. Dość ciekawy też jest zestaw czardaszy z tego regionu „Én Istenem, adjál esőt...Mój Boże ześlij deszcz”, w którym też usłyszymy wspominiany wiersz.
Jeśli chodzi o opracowanie tej bukowińskiej śpiewki przez zespół „Holdviola”, to śmiało mogę powiedzieć że jest jedną z najlepiej dopracowanych i wykonywanych ludowych przeróbek. Dodane kilka wierszy, melodyjność i rytmika nadaje śpiewce zupełnie inne brzmienie, które w swojej nowoczesności uzyskało miano przeboju nie tylko w gronie węgierskich słuchaczy.
Po raz pierwszy spotkałem się z taką inną (odmienną) interpretacją utworów ludowych będąc na Węgrzech na początku lat 80-tych ub.wieku. Znajomi przegrali mi kasetę magnetofonową zespołu "3+2" na której były utwory ludowe śpiewane w stylu podobnym do dzisiejszego disco-polo. Ten styl będący wówczas nowością, stał się modą, czymś do naśladowania i był (prawdopodobnie) początkiem wejścia na rynek weselny „nowego przekazu muzyki ludowej” akceptowanej w szerokim gronie Węgrów.
Wiele węgierskich zespołów rockowych niejednokrotnie bazowało na utworach ludowych. Takie unowocześnione przekazy są i dziś popularne wśród młodzieży węgierskiej.
W Polsce, zespół „Brathanki” też sięgnął do węgierskiej muzyki ludowej. Nowa oprawa muzyczna, dodanie nowych rytmów, śpiewane po polsku i bazujące na węgierskiej muzyce ludowej opracowania w lekkim stylu, były pozytywnie odbierane przez polskich słuchaczy.
Jeszcze raz Holdviola i "Bánat utca"
Utca, utca, bánat utca … Ulica, ulica, smutku ulica
Bánatkővel van kirakva … Wyłożona jest żałosnymi kamieniami
Azt is tudom, hogy ki rakta … Wiem też, kto ją układał
Hogy én járjak sírva rajta … Abym ja chodziła po niej płacząc
Nem járok én sírva rajta … Nie chodzę po niej płacząc
Nem járok én sírva rajta … Nie chodzę po niej płacząc
Járjon, aki rakosgatta … Niech nia chodzi ten, co ją wykładał
Járjon, aki rakosgatta … Niech nia chodzi ten, co ją wykładał
Bánat, bánat, de nehéz vagy … Żalu, żalu, ciężko cię znieść
De rég, hogy a szívemen vagy … Lecz od dawna jesteś w mym sercu
Szállj le bánat a szívemről … Smutku, opuść me serce
Keserűség a lelkemről … Gorycz, opuść mą duszę
...
Utca, utca, bánat utca … Ulica, ulica, smutku ulica
Bánatkővel van kirakva … Wyłożona jest żałosnymi kamieniami
Azt is tudom, hogy ki rakta … Wiem też, kto ją układał
Hogy én járjak sírva rajta … Abym ja chodziła po niej płacząc
Nem járok én sírva rajta … Nie chodzę po niej płacząc
Nem járok én sírva rajta … Nie chodzę po niej płacząc
Járjon, aki rakosgatta … Niech nia chodzi ten, co ją wykładał
Járjon, aki rakosgatta … Niech nia chodzi ten, co ją wykładał
Ref:
Ma rád talál a boldog nyár … Dziś odnajdzie cię szczęśliwe lato
Könnyű felhőn szállj hozzám … Fruń do mnie na lekkiej chmurze
Bármi volt is, rég nem fáj … Co już było, od dawna nie boli
Ne is gondolj rá … Nie myśl już o tym
Ma rád talál a boldogság … Dziś szczęście cię odnajdzie
Tiszta felhőn szállj madár … Fruń ptaku na czystej chmurce
Bármi volt is, már ne bánd … Co już było, już nie żałuj
Ne is gondolj rá … Nie myśl o tym
...
Utca, utca, bánat utca … Ulica, ulica, smutku ulica
Bánatkővel van kirakva … Wyłożona jest żałosnymi kamieniami
Nem járok én sírva rajta … Nie chodzę po niej płacząc
Nem járok én sírva rajta … Nie chodzę po niej płacząc
Ref:
Rám talál a boldog nyár … Odnajdzie mni szczęśliwe lato
Könnyű felhőn szállj hozzám … Fruń do mnie na lekkiej chmurze
Bármi volt is, rég nem fáj … Co już było, od dawna nie boli
Ne is gondolj rá … Nie myśl już o tym
Rám talál a boldogság … Odnajdzie mnie szczęście
Tiszta felhőn szállj madár … Fruń ptaku na czystej chmurce
Bármi volt is, már ne bánd … Co już było, już nie żałuj
Ne is gondolj rá … Nie myśl o tym
...
Repülj tovább a felhőkön át … Fruń dalej poprzez chmury
Végtelen utadon láss csodát … Twą niekończącą się drogą, zobacz cud
Csobogó patakok oltalmán … Strzegących cię szumiących potoków
Pihenj, ha valaki bánt … Odpocznij, jeśli ktoś cię zasmuca
Ne is gondolj rá … Nie myśl o tym
...
Rád talál a boldog nyár … Odnajdzie cię szczęśliwe lato
Könnyű felhőn szállj hozzám … Fruń do mnie na lekkiej chmurze
Bármi volt is, rég nem fáj … Co już było, od dawna nie boli
Ne is gondolj rá … Nie myśl o tym