Korona Gór Węgier

[Rafał]

Skoro istnieje Korona Ziemi, Korona Gór Polski to czemu Węgry miałyby być gorsze. Na podstawie fizycznogeograficznej regionalizacji Węgier pokusiłem się o przygotowanie listy przedstawiającej najwyższe szczyty poszczególnych gór Węgier (razem 14 pozycji).

1. 1014 Kékes (Mátra): szczyt zalesiony, możliwy dojazd autem (parking płatny), wieża widokowa z restauracją
   
2. 961 Szilvási-kő / 959 Istállós-kő (Góry Bukowe): oba zalesione, na szczycie Istállós-kő krzyż
   
3. 939 Csóványos (Börzsöny): wieża widokowa
   
4. 895 Nagy-Milic (Góry Zemplińskie, węg. Zempléni-hegység, właściwie geogr. Góry Tokajsko-Slańskie): zalesiony szczyt na granicy węgiersko-słowackiej
   
5. 884 Írott-kő (Wzgórza Kőszeg, też Alpy Węgierskie, węg. Kőszegi-hegység, niem. Günser Gebirge; Alpy): niem. Geschriebenstein, pol. Zapisany Kamień, szczyt na granicy węgiersko-austriackiej, wieża widokowa
   
6. 756 Pilis (Pilis)
   
7. 729 Karancs (Czerhat, węg. Cserhát-hegység, słow. Cserhát): spotkałem też wysokość 727 m
   
8. 709 Kőris-hegy (Las Bakoński, węg. Bakony): spotkałem też wysokości 706, 704
   
9. 700 Dobogó-kő (Góry Wyszehradzkie, węg. Visegrádi-hegység)
   
10. 682 Zengő (Mecsek, węg. Mecsek-hegység)
    
11. 634 Nagy-Gerecse (Gerecse, część Gór Zakola Dunaju)
    
12. 559 Nagy-Kopasz (Góry Budziańskie, węg. Budai-hegység)
    
13. 553 Magas-bérc (Góry Soprońskie, węg. Soproni-hegység, niem. Odenburger Gebirge; Alpy): szczyt na granicy węgiersko-austriackiej z wieżą widokową, 2. najwyższy szczyt G. Soprońskich, już za granicą najwyższy szczyt tych gór: Brenntenriegel (węg. Bren-tető, 606 m)
    
14. 442 Szársomlyó (Góry Villány, węg. Villányi-hegység)
    

Mam nadzieję, że w miarę powolnego odwiedzania wymienionych wierzchołków będę rozszerzał ten temat o opisy, zdjęcia, informacje praktyczne, opinie i wrażenia, do czego zachęcam też innych forumowiczów.

[Rafał]

Írott-kő, po niemiecku Geschriebenstein, co w tłumaczeniu na polski daje Zapisany Kamień. Szczyt ten jest najwyższym we Wzgórzach/Górach Kőszeg czyli w Kőszegi-hegység, po niemiecku znanych jako Günser Gebirge, od miasteczka Güns czyli właśnie węgierskiego Kőszeg. Po polsku spotkałem się też z nazwą Alpy Węgierskie. W XIV w. stosowano nazwę Tannenberg, wymyśloną ze względu na liczne jodły (niem. Tanne) porastające zbocza, w XVII w. używano nazwy Hochwaldstein (węg. Szálkő), co po polsku może znaczyć Kamień Wysokiego Lasu czy też Kamień w Wysokim Lesie.

Góra ma 884 m n.p.m., zaś niemiecka Wikipedia podaje, że w Austrii osiąga 879 m - osobiście nie zauważyłem jakiejś wielkiej różnicy, gdyż na szczytowej kopule i tak stoi zbudowana w 1913 r. przez austriacką gminę Rechnitz kamienna wieża widokowa, która zastąpiła wcześniejszą Árpád-kilátó, drewnianą wieżę wzniesioną w 1891 r. staraniem węgierskiej gminy Kőszeg. W środku wieży znajduje się słup graniczny z 1922 r. Wieża ma 56 krętych i wąskich schodów. Wchodząc trzeba uważać na głowę, żeby nie uderzyć się w wyższe piętro. Na parterze w środku znajduje się skromna ekspozycja materiałów (zdjęcia i mapki) o ustalaniu granic węgierskich wynikłych z traktatu w Trianon oraz o upadku żelaznej kurtyny. Od 1999 r. nad wejściem do wieży znajduje się zegar słoneczny. Wstęp na wieżę jest bezpłatny.

wieża na Írott-kő (o! nawiało mi pasek na obiektyw)

widok z wieży na Węgry

widok z wieży na Austrię

Po stronie austriackiej, ok. 40 m od wieży znajduje się kamień, od którego dzisiejszą nazwę wziąła cała góra. Otóż wyryto na nim litery CBE (osobiście ich nie zauważyłem, więc albo się już mocno/całkiem wytarły, albo się za bardzo śpieszyłem, albo... mają tam dwa wielkie kamienie, w co wątpię). Owo CBE znaczyło albo Confinia Batthyániana Esterháziana (granica Batthyány-Esterházy), albo oznaczało granicę między Kőszeg (przez 'c') oraz ziemiami rodów Batthyány i Esterházy, albo wyznaczało granicę domeny Eleméra Batthyány (Comes Batthyány Elemér). W internecie litery można sobie obejrzeć na tej oraz na tej stronie. Na wspomnianym kamieniu w 2012 r. umieszczono krzyż.

zapisany kamień

Najłatwiejszym i najszybszym sposobem na dostanie się na Írott-kő jest wykorzystanie austriackiej drogi 56 Lockenhus-Rechnitz. Najlepszym (jedynym?) miejscem na zostawienie auta jest grzbiet zachodniego ramienia Írott-kő, który nosi na mapach nazwę Waldhof (Leśny Dwór, 802 m n.p.m.), a na znakach w terenie Passhöhe - tu znajduje się parking (bezpłatny) i knajpa "Die Ranch". Z Waldhofu na Írott-kő wchodzi się nie sprawiającym kłopotów orientacyjnych, ani kondycyjnych szerokim duktem leśnym (możliwy wjazd rowerem), całość zajmuje 1,9 km i 30 min tempem zbliżonym do spacerowego. Tuż przy drodze znajduje się kaplica upamiętniająca poległych w obu wojnach (a przy okazji też poległych żandarmów, pograniczników, celników, strażaków, cywilów i węgierskich kamratów). Szlak wiedzie przez mieszany las, jest kompletnie niewidokowy (nie licząc wieży na szczycie), a w celu jego urozmaicenia umieszczono wzdłuż niego, wraz z dokładnymi opisami po niemiecku i węgiersku, kilkanaście kamieni świadczących o geologicznej przeszłości okolicy (m.in. bomba bazaltowa). Szlak ma numer 11 i jest częścią szlaku długodystansowego Alpannonia. Dla Węgrów Írott-kő jest też początkiem dalekodystanskwego szlaku niebieskiego (Országos Kéktúra).

"Ranczo" przy drodze 56

Jeżeli dla kogoś "zdobywanie" jednego ze szczytów węgierskiej korony z terytorium Austrii jest moralnie wykluczone, można oczywiście udać się nań z Węgier (osobiście szkoda mi było czasu na spróbowanie tej opcji). Z mapy, którą postawiono na szczycie Írott-kő wynika, że z miejscowości Velem prowadzi droga do parkingu przy Hármashatár-h (724 m) tudzież przy źródle Hörmanna (Hörmann-forrásnál, 713 m), skąd dwoma wariantami można się dostać na Geschriebenstein. Wariant węgierski w stosunku do austriackiego oferuje 89 m dodatkowego podejścia i jest na oko o jakieś 10% dłuższy, a trwa 50 min. Dobre zdjęcie szlakowskazu znajdującego się przy Hörmann-f. wygooglowałem tutaj.

mapka okolicy na tablicy znajdującej się pod szczytem

[Rafał]

Za najwyższy szczyt Gór Bukowych uchodzi(ł?) Istállós-kő (959 m n.p.m.). Niedawno odkryłem doniesienia, że wcale nie musi to być prawdą - najnowsze pomiary dokonane GPS'em wykazały, że najwyższym wzniesieniem Gór Bukowych jest niewybitne miejsce położone niecałe pół kilometra na północny-wschód od Istállós-kő: Szilvási-kő (961 m n.p.m.). Na informację tą natrafiłem czytając bardzo ciekawy artykuł na bardzo ciekawym blogu, którego część zacytuję:

w każdej encyklopedii, przewodnikach i na stronach internetowych przeczytać można, że najwyższym szczytem całego pasma jest Istállós-kő (958 m n.p.m.) Jednak pomiary wykonywane w ostatnich latach dowiodły, że to błędne przekonanie. Według najnowszych opracowań, najwyższa jest północna kulminacja szczytu Kőrös-bérc, licząca 961 m n.p.m. Jako że do tej pory nie miała ona swojej nazwy, nadano jej miano Szilvási-kő

Dodatkowo kilka linków dla osób, które potrafią zrozumieć Bratanka:
https://hu.wikipedia.org/wiki/Szilv%C3%A1si-k%C5%91
http://index.hu/tudomany/2014/02/05/uj_c...a_bukknek/
http://woodyka.hu/index.php/2014-02-08-16-44-05
http://www.szilvasvarad.hu/index.php?pag...is&id=1302
i dla reszty coś w naszym ulubionym piśmie obrazkowym:
https://geolocation.ws/v/P/104621067/szilvsi-k/en

Osobiście do informacji tej podchodzę z pewnym dystansem. Satelity też się przecież trochę "telepią" po orbicie, więc pomiar z GPS może być nie do końca dokładny - niemniej jednak, kręcąc się po okolicy warto wziąć pod uwagę fakt, że są spore szanse na to, że zamiast Istállós-kő, najwyższy jest Szilvási-kő.

Oczywiście jeżeli ktoś z forumowiczów był już na Szilvási-kő, proszę o podzielenie się wskazówkami turystycznymi, sposobem namierzenia tegoż szczytu w terenie oraz wrażeniami

[Marek.]

Witam wszystkich (to pierwszy wpis na tym forum). Fajnie, że nie wszystkie fora dyskusyjne skosił fejsik .
Do rzeczy. Przy okazji objeżdżania na rowerze kulminacji karpackich grup górskich zajrzałem parę lat temu także na Węgry i skreśliłem z listy to, co piętrzy się na lewym brzegu Dunaju. W tym roku pomyślałem, że można by skompletować resztę. Cieszę się, że tu znalazłem "gotowca", bo to oszczędza sporo dłubaniny w różnych źródłach. Już widzę, że trzeba będzie znów zajrzeć w Góry Bukowe na małą poprawkę . Skopiowałem dane na mapę Google i wyszło mi piętnaście obiektów. Tu jest czternaście. Z porównania wynika, że na liście Rafała nie ma wyżyny Cserehát, z kulminacją Szár hegy (514 m n.p.m.). Autor pominął też Aggteleki-karszt z Fertos-teto (605 m n.p.m.). Szczyt leży na terenie PN Aggtelek, poza szlakiem, więc to może być powód pominięcia, ale odnotować warto.
Wątek i ostatni wpis są dość stare. Jestem ciekaw, czy ktoś weryfikował lub uzupełniał tę listę? Jest co ogarniać nawet w tak płaskim kraju. Np. "góry i doły" Słowacji zostały opracowane "koroniarsko" do poziomu Równiny Naddunajskiej, z kotą 125 m n.p.m.

[Rafał]

Szczerze mówiąc, nie pamiętam już jakie dokładnie kryteria przyjąłem "dobierając" pozycje do listy KGW. Możliwe, że powodem, dla których Szár-hegy (514 m) i Fertős-tető (605 m) nie znalazły się na liście, była pewnego rodzaju niepewność w interpretacji źródeł. Np. regionalizacja, którą się posługiwałem wymienia wprawdzie Cserehát, a polska Wiki podawała wspomniany Szár-hegy... ale już po wejściu w węgierska Wiki pod hasłem Cserehát dowiadujemy się, że (tłumaczenie automatyczne GT):

A dombvidék legmagasabb csúcsa a 340 méteres Kecske-pad (Irotai-tető), Irotától északra
Najwyższym szczytem wzgórz jest 340-metrowa Kozia Ławka (Dach Irotai), na północ od Iroty
https://pl.wikipedia.org/wiki/Csereh%C3%A1t

Co do Krasu Aggtelek (Aggteleki-karszt / Aggteleki-hegység), informacje też są "skąpawe". Tu mogła mnie też podkusić słowo "kras" w nazwie, zamiast "góry" czy "wzgórza"... chociaż teraz widzę, że Madziarzy stosują alternatywnie też określenie "hegység", więc pewnie by się łapało na listę .

Poniżej linki z umiejscowieniem tych dwóch gór na mapie
Szár-hegy (514 m) - Cserehát (nie mylić z Czerhat, słow. Cserhát, węg. Cserhát ) / Wzgórza Bodwiańskie
https://pl.mapy.cz/s/lubukujula
Fertős-tető (605 m) - Kras Aggtelek / Wzgórza Aggtelek (Aggteleki-karszt / -hegység)
https://pl.mapy.cz/s/lotacuteba

[Slavekk]

Stare zdjęcia wyekspirowały, więc wrzucam nowe.
Írott-kő, 


a tutaj opisywany po niemiecku Geschriebenstein, co w tłumaczeniu na polski daje Zapisany Kamień.
Ja bym powiedział, że to Opisany Kamień, albo Kamień z Napisem

[Slavekk]

Całe Alpy Węgierskie są warte poświęcenia im niejednego spaceru.
Szlaków jest mnóstwo, niekoniecznie na szczyty, ale zawsze w pięknych okolicznościach przyrody.
Duża rozmaitość lasów - iglaste, mieszane, liściaste.
Są całe połacie porośnięte kasztanami, tymi z jadalnymi owocami.
BTW w Velem widziałem transparenty zapowiadające na wrzesień święto kasztanów.

Na wzgórzu nad Velem, w drodze na Írott-kő można skręcić do Kaplicy Świętego Wita (Szent Vid Kapolna)