Slowa zapozyczone z wegierskiego

[varpho]

gazda - gospodarz (gazdabolt - sklep z wiadrami itp.)

to jest zapożyczeniem do węgierskiego ze słowiańskiego gospoda.
zapożyczeniem z węgierskiego jest jeśli już sam wyraz gazda, charakterystyczny chyba dla gwary podhalańskiej.

skott juhasz to owczarek szkocki - i powiedz to na Krupówkach, to za tego psa dostaniesz od juhasa ciupagą po gnatach

juhas rzeczywiście jest zapożyczeniem z węgierskiego, gdzie powstał w sposób regularny poprzez dodanie do rdzenia juh 'owca' formantu -Ász oznaczającego przede wszystkim zawody.

vasar - bazar, choć to pewnie z jakiegoś trzeciego języka

tak, z perskiego.

csolad - rodzina (np. bilet rodzinny) - czeladź, czeladnik
medence - basen (miednica)

w obu przypadkach - na odwrót. to są słowiańskie słowa, które zostały zapożyczone do języka węgierskiego.
co do czeladzi, to w języku węgierskim ten słowiański wyraz dał początek 2 wyrazom - család 'rodzina' i cseléd 'czeladź, służba', różniących się jedynie rzędem samogłosek [tylnych/przednich].

A ten ogórek wałkowany przez 4 strony - to nie jest synonim Węgra czasem? Bo na Słowacji to są i uhorky, i cesta na Uhorsko... Jak za przeproszeniem u nas śliwki węgierki?

hehe

Ale ogórek=Węgier? W ogóle skąd słowo"Węgry" - chyba nie od węgla, od Madziara też na pewno nie...

z łacińskiego Hungaria. początkowe h- oniemiało, a że słowiański nie lubi wyrazów rozpoczynających się na samogłoskę, to pojawiło się tam w-. reszta jest podobna - w łacinie mamy sekwencję nosową -un-, w polskim - samogłoskę nosową -ę- [która tak naprawdę też jest jedynie sekwencją nosową, a nie pojedynczą głoską, no ale to inny temat].
natomiast w czeskim i słowackim naszemu -g- odpowiada -h-, stąd Uhorsko.

co do Uhorska i Mad'arska, to Słowacy [przynajmniej ci, których poznałem] wyraźnie rozróżniają znaczenia obu wyrazów. Uhorsko to Węgry historyczne - tzw. Wielkie Węgry - przy czym Słowacy przypominają, że nie było to państwo jednolite etnicznie, w przeciwieństwie do obecnych Węgier w granicach potrianońskich, nazywanych po słowacku Mad'arsko.

łacińska nazwa Hungaria prawdopodobnie wywodzi się z tureckiego określenia on-ogur '10 strzał', co miałoby oznaczać związek "10 plemion". w rzeczywistości plemion madziarskich było 7, a nazwa - jak wiele innych - wynikła z pewnego nieporozumienia - Węgrów brano za Turków [jedni i drudzy byli z punktu widzenia kultury bizantyjskiej barbarzyńcami]. w każdym razie wiązanie tej nazwy z Hunami jest raczej wtórne, tzn. możliwe, że przy przyswajaniu do łaciny tureckiej nazwy on-ogur sugerowano się również podobieństwem do nazwy Hun.

węgierski endonim - magyar - tradycyjnie jest wywodzony od imienia Magora, brata Hunora, jednak w rzeczywistości jest to wyraz złożony pochodzący z czasów wspólnoty ugryjskiej.
pierwszy człon wywodzi się z wyrazu ugryjskiego, którego kontynuantem w języku mansyjskim [wogulskim] jest nazwa własna tego narodu, czyli mańsi.

drugi człon wywodzi się z archaicznego wyrazu o znaczeniu 'syn kogoś', wyrazu obecnego również w férj 'mąż', dosłownie: fi 'chłopiec, syn' + erj 'syn', czyli 'syn chłopca' lub 'syn syna'.
żeby było jeszcze śmieszniej, to wyraz férfi stanowi również bardzo dawne [i obecnie już traktowane jako niepodzielne] złożenie férj + fi, czyli 'syn męża':
[fi + erj] + fi

wracając do Węgrów - ich rodzime określenie początkowo brzmiało magyer i znaczyło mniej więcej 'syn Mansów', przestano chyba jednak odczuwać jego złożoność i zaczęto traktować je jako jeden wyraz, z tego względu doprowadzono do ujednolicenia rzędu jego samogłosek. i znowu, podobnie jak z czeladzią, powstały dwa wyrazy: megyer - nazwa jednego z plemion i magyar - nazwa całego narodu.

[Lukas]

W dawnych czasach łączono Węgrów z Hunami, zaś państwo tych ostatnich z łaciny zwie się Hungaria. Jak wiadomo z historii, najważniejsze dla Węgrów po ich przybyciu do Europy były "kontakty" z Niemcami, którzy nazwali ich kraj Ungarn. W języku czeskim i słowackim częste jest zamienianie głosek g i h (w Polsce są to tzw. bohemizmy, np. Boh czy hospodar przeszły w języku polskim w Boga i gospodarza pod wpływem czeskim), stąd też nazwa przeszła w Uhorsko/Uhersko u naszych południowych sąsiadów.

EDYCJA- varpho mnie wyprzedził, ewentualnie mogę zostawić swój post jako wyjaśnienie pochodzenia nazwy u Słowaków (pozostawiam do decyzji administracji)

[varpho]

(w Polsce są to tzw. bohemizmy, np. Boh czy hospodar przeszły w języku polskim w Boga i gospodarza pod wpływem czeskim),

hospodar [w znaczeniu "tytuł władcy"] to rzeczywiście zapożyczenie [choć chyba raczej z jakiegoś wschodniosłowiańskiego, nie wiem], ale Boh nie jest bohemizmem, wszak wyraz ten jest obecny we wszystkich językach słowiańskich, w których rozwijał się według prawideł tych poszczególnych języków.

[Lukas]

Tutaj akurat przeszło to odwrotna drogę, od h do g- w językach południowych i wschodnich słowian pozostała dawna forma, zaś w polskim zagościła czeska z literką g w miejscu h.

[varpho]

Tutaj akurat przeszło to odwrotna drogę, od h do g- w językach południowych i wschodnich słowian pozostała dawna forma, zaś w polskim zagościła czeska z literką g w miejscu h.

no tak, tzn. zagościła czeska forma z tą różnicą, że zamiast h ma g.

chodziło mi o to, że w języku polskim wyraz BÓG ma postać Bóg, która rozwinęła się regularnie, a nie Bůh. inaczej wygląda sprawa np. z obywatelem, który gdyby nie był bohemizmem, powinien się wymawiać po polsku jako obywaciel.

[Brak]

A co ze słowem "zabobon"? Pochodzi od "babona" (przesąd) czy to moja nadinterpretacja?

[varpho]

A co ze słowem "zabobon"? Pochodzi od "babona" (przesąd)?

te wyrazy rzeczywiście są spokrewnione, ale znowu - na odwrót.
nie z węgierskiego zapożyczone do słowiańskich, ale ze słowiańskich do węgierskiego. większość znajomo brzmiących wyrazów węgierskich to slawizmy.

[rwmagyar]

Chyba można się spodziewać wszystkiego, ale nie to że "próba" w obu naszych językach znaczy to samo. A jak jest po węgiersku modelka?

[varpho]

Chyba można się spodziewać wszystkiego, ale nie to że "próba" w obu naszych językach znaczy to samo.

akurat do obu języków to się przedostało ostatecznie z łaciny. ale fakt, że "ó" wygląda znajomo. kiedyś, jeszcze w liceum, byłem z klasą w teatrze na jakimś spektaklu węgierskiego reżysera pod takim właśnie tytułem.

A jak jest po węgiersku modelka?

modell. no ale to też jest po prostu internacjonalizm.

[Waldek]

(...) kiedyś, jeszcze w liceum, byłem z klasą w teatrze na jakimś spektaklu węgierskiego reżysera pod takim właśnie tytułem.
modell. no ale to też jest po prostu internacjonalizm.

To nie był przypadkiem rock balet do muzyki J. S. Bach i Presser Gábor'a (oczywiście ten sam z LGT) pt. Próba ?
Łódzki Teatr Wielki miał to w repertuarze.